بسم الله الرحمن الرحیم
خطبه اول
اعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان الرجیم بسم اللّه الرحمن الرحیم الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَمَا کنَّا لِنَهْتَدِی لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللّه[1]؛ ثم الصلاة و السلام علی سَیِّدِنَا وَ نَبِیِّنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ عَلی آله الأطیَّبینَ الأطهَرین لاسیُّما بقیة‌اللّه فی الارضین. اعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان الرجیم بسم اللّه الرحمن الرحیم «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حق تقاته ولا تموتن الا و انتم مسلمون»[2]عِبادَالله اُوصیَکُم وَ نَفسیِ بِتَقوَی اللّه و مُلازِمَة اَمرِه وَمُجانِبَة نَهیِه وَ تَجَهَّزوا رَحِمَکم اللّه، فَقَد نُودِیَ فیکُم بِالرَّحیل وَ تَزَوَّدوا فَإِنَّ خَیرَ الزّاد التقوی.
همه شما برادران و خواهران نمازگزار و خودم را به تقوای الهی و مبارزه با هواهای نفسانی، اطاعت حق تعالی و ذکر و شکر او در همه احوال دعوت می‌کنم. امیدواریم خداوند درهای برکات و رحمت خود را بر ما بگشاید و همه ما را از بندگان شایسته خود قرار دهد.
جایگاه نماز
استعمال واژه صلاة
واژه و کلمه صلاۀ که در فارسی به نماز ترجمه می‌شود 99 بار در قران کریم تکرار شده و همچنین نسبت به دیگر عبادات نیز بیشترین تکرار را دارا است. البته از این 99 بار چندین مورد به معنای لغوی که همان دعا باشد استعمال شده و سایر موارد به همان معنای نماز معهود به کار رفته است. علت این تعدد این است که در لغت عرب برای این کلمه چند احتمال داده شده که قوی‌ترین آن‌ها به معنای دعا است که به‌تدریج معنای دومی پیدا کرده که همین نمازی است که به ذهن می‌آید. کلمات و واژه‌هایی که در قرآن و دستور زبان استفاده شده بیشتر اوقات معانی آن عوض می‌شود منتها معنای دوم با معنای اول ربطی دارد. کلمه صلاۀ نیز همین‌طور که معنای اصلی آن دعاء است منتها نماز هم نوعی از دعا محسوب می‌شود که عبادتی است که مجموعه اجزاء و اذکار دارد و نوعی خواندن و حرف زدن و خواستن از خداوند است. کلمه صلاۀ به همین معنا معهود 67 بار استعمال شده است که کثرت استعمال این کلمه در قرآن نشان می‌دهد که از همه عبادات اسلامی مهم‌تر و یک محور بزرگ است. علت‌های دیگری نیز برای محور بودن نماز وجود دارد که یکی از آنان همین کثرت استعمال آن نسبت به بقیه عبادات در قرآن است. نماز مجموعه‌ای از اعمال و رفتارها و مجموعه‌ای از اذکار است که به نحو خاصی تنظیم شده است تا بشر و روح و روان انسان را به خدا ربط دهد. اصل عبادت، مبنای ادیان الهی است که نماز یکی از عالی‌ترین مظاهر عبادت خداوند و بهترین شکل برای ارتباط با خداوند که بنا بر فلسفه عرفانی تنظیم شده است می‌باشد.
تسبیح موجودات در عالم
مواردی که صلاۀ به معنای دعا به کار رفته چند مورد است که یکی به‌عنوان نمونه ذکر خواهد شد:
«أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبيحَهُ وَ اللَّهُ عَليمٌ بِما يَفْعَلُون»[3]
که آیه 41 سوره مبارکه نور است. آیا نمی‌بینی که آنچه در آسمان‌ها و زمین است و پرندگان در حال پر زدن خداوند را تسبیح می‌کنند، همه این موجودات دعا و تسبیح خود را می‌دانند؛ که در این آیه صلاۀ و تسبیح به همه موجودات عالم نسبت داده شده است. صلاۀ ذکرشده به همان معنای اول یعنی دعا می‌باشد چون‌که نماز که مجموعه‌ای از افعال و مجموعه‌ای از اذکار است در مورد موجودات عالم صادق نیست.
نظریات در تسبیح موجودات
البته در چگونگی تسبیح و عبادات موجودات عالم، دو نظر وجود دارد: نظر اول این است که عبادت موجودات عالم، عبادتی تکوینی است به این معنا که پر زدن پرندگان در آسمان نشانه‌ای از عظمت خدا است و عبادت محسوب می‌شود. تمامی حرکت که در این عالم انجام می‌شود ازآنجاکه خداوند را نشان می‌دهد صلاۀ و دعا خداوند است. نظر دوم که مورد توجه فیلسوف‌ها و عرفا می‌باشد این است که همه موجودات عالم نوعی شعور و آگاهی دارند، علاوه بر انسان که دارای نوعی بالاتر از آگاهی است همه ذرات جهان دارای آگاهی و شعور هستند که با ادله فلسفی توسط ملاصدرای شیرازی به اثبات رسیده است. اگر کسی قائل به این نظریه شود بخشی از آیات قرآن معنادار می‌شود، علت این است که در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که موجودات عالم تسبیح خداوند می‌گویند که در بعضی از آیات قرآن با عبارت «وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبيحَهُمْ»[4]
به انسان‌ها خطاب شده که شما قدرت فهم ندارید. تسبیح و نیایش سایر موجودات نظیر تسبیح و نیایش انسان است البته با تفاوت‌هایی که وجود دارد. در قران کریم به همه موجودات عالم تسبیح و دعا نسبت داده شده است که در روایات نیز بدان اشاره شده است. همه موجودات عالم در حد شعور و آگاهی خود تسبیح‌گوی پروردگار هستند و این عبادت آن‌ها تکوینی است ولی عبادت انسان کاملاً تشریعی است که منشأ عقاب و ثواب می‌شود. علاوه بر این در ادبیات عرفانی نیز اشعاری است که شاهد بر این است که تمام موجودات عالم دارای آگاهی و شعور هستند.
روح نماز
نماز که مجموعه از افعال و اذکار که به‌صورت ظریف و دقیق برای ارتباط با خداوند تنظیم شده اختصاص به اسلام ندارد، آیاتی از قرآن کریم نشانگر این مطلب است که نماز برای ادیان آسمانی پیش از اسلام نیز مقرر شده بوده، منتها با رجوع به روایات فهمیده می‌شود که نوع، شکل و مقدار نماز در ادیان آسمانی پیشین متفاوت بوده است. برای مثال برخی روایات نشان می‌دهد که نماز در ادیان پیشین دارای رکعات بیشتری از نماز در دین اسلام بوده است یا نوع ترتیب آن تفاوت‌هایی داشته است.
روح نماز که مجموعه‌ای از افعال، قرائات و اذکار است نیت تقرب به خداوند است. ترتیب نماز آن‌طور که از روایات استفاده می‌شود بر اساس فلسفه خاصی است، ممکن است انسان از فلسفه این ترتیب چیزی نفهمد ولی طبق روایات دارای فلسفه خاصی است. نماز یکی از معدود عباداتی است که در جزئیات آن احکام و تعالیم فراوانی وجود دارد تا آنجا مرحوم شهید دو کتاب به نام‌های الفیه و نفلیه در باب احکام نماز نوشته‌اند که تا حدود چند هزار حکم در باب نماز استخراج شده است.
در بطن و عمق این اعمال غیر از ظواهر ان نیز فلسفه زیادی نهفته است که علماء و عرفا اسرار بی‌پایان و شگفت‌انگیزی در باب نماز ذکر کردند. در حال نماز حالات عجیبی برای اولیاء خاص الهی رخ داده است و داستان‌های عجیبی ذکر شده است. نماز کانونی است که اسرار و رازهای زیادی در باب عبودیت خداوند ذکر شده است. نماز دارای ظرفیت زیادی است که انسان‌ها را به مقام‌های بالای عرفانی رسانده است.
خطبه دوم
اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم، بسم الله الرحمن الرحیم، نحمده علی ما کان و نستعینه من امرنا علی ما یکون و نؤمن به و نتوکل علیه و نستغفره و نستهدیه و نعوذ به من شرور انفسنا و سیئات اعمالنا و نصلی و نسلم علی سیدنا و نبینا العبد المؤید و الرسول المسدد المصطفی الأمجد ابی‌القاسم محمد (ص) و علی امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و علی صدیقة الطاهرة فاطمة الزهراء و علی الحسن و الحسین سیدی شباب اهل الجنة و علی ائمة المسلمین علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی و الخلف القائم المنتظر (عج)، حججک علی عبادک و أمنائک فی بلادک، ساسة العباد و ارکان البلاد و ابواب الایمان و امناء الرحمان و سلالة النبیین و صفوة المرسلین و عترة خیرة رب العالمین صلواتک علیهم اجمعین. اعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان الرجیم بسم اللّه الرحمن الرحیم «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ[5]» عِبادَالله اُوصیَکُم وَ نَفسیِ بِتَقوَی اللّه وَ مُلازِمَة اَمرِه وَ مُجانِبَة نَهیِه وَ تَجَهَّزوا رَحِمَکم اللّه، فَقَد نُودِیَ فیکُم بِالرَّحیل وَ تَزَوَّدوا فَإِنَّ خَیرَ الزّاد التقوی.
همه شما برادران و خواهران نمازگزار و خودم را به ذکر و شکر الهی و تقوای او دعوت می‌کنم. امیدواریم همه ما را بر بندگی خالصانه خودش موفق بدارد.
مطالبی را به‌صورت فهرست‌وار به آن‌ها اشاره می‌شود:
میلاد حضرت زهرا (س)
در آستانه میلاد با برکت حضرت فاطمه زهرا (س) و میلاد فرزند گرامی ایشان، حضرت امام خمینی (ره) قرار داریم که این ایام پربرکت را تبریک و تهنیت عرض می‌کنم. همچنین همزمان با میلاد حضرت زهرا (س) روز مادر وزن را داریم که این روز را به مادران و خواهران گرامی تبریک و تهنیت عرض می‌کنم. همه عزیزان را بر حفظ کرامت و حقوق زن و مادر توصیه می‌کنم.
جایگاه زن در اسلام
اسلام در عصر خود برای زن هویت انسانی قائل شد علی‌رغم نگاه‌های جاهلانه‌ای که زن را موجودی درجه دو، پست و ناچیز و گاهی مادون انسان می‌پنداشتند. در فرهنگ زمان بعثت پیامبر گرامی اسلام برای زن چنین شخصیت انسانی و معنوی قائل نبودند. اسلام هرچند از لحاظ حقوقی زن و مرد را یکسان نمی‌داند ولی از لحاظ معنوی و تعالی علمی و انسانیت برای زن حدی قائل نیست. حدودی را اسلام برای زن قرار داده به دلیل مصالح مهم‌تری که در بحثی جدا می‌طلبد. نگاهی از قرآن نشأت گرفت و رودرروی فرهنگ جاهلیت قرار گرفت در تعالیم اسلام منعکس شد.
گرچه در جامعه گاهی این نگاه به زن نمی‌شود ولی از نظر تعالیم دینی زن جایگاه انسانی، معنوی، تربیتی و شأن بزرگ و منزلت انسانی دارد. این شأن و منزلت باید محفوظ بماند.
اسلام به مسئله با دقت نظر کرده، در بعد اخلاقی این مسئله: اگر به روایات مراجعه شود دوست داشتن، احترام گذاشتن به زنان، پاسداری از حریم زن در خانواده و در جامعه از اخلاق انبیاء است. متأسفانه نگاه تک‌بعدی به اسلام وجود دارد که تفاوت‌ها را می‌بیند ولی کرامتی که برای زن قائل شده دیده نمی‌شود. استقلال اقتصادی، استقلال فکری، استقلال اجتماعی، دارا بودن حرمت و کرامت انسانی ازجمله محورهای بنیادین نگاه اسلام به زن است. پیامبر اسلام با این نگاه با حضرت زهرا برخورد می‌کرد. البته حجاب و حریم‌هایی که باید برای زن محفوظ بماند نیز مورد تأکید اسلام است و به‌صورت معتدلی که در اسلام وارد شده باید مورد توجه قرار گیرد.
برخی از حقوق زنان
درمجموع حفظ کرامت زن در خانواده و در جامعه امری است که نباید مورد بی‌توجهی قرار بگیرد. مقام معظم رهبری در یکی از سخنرانی‌ها که در یکی از سفرهای استانی بودند به‌شدت برخوردهای غلط با زن که در بعضی مناطق کشور رایج است را تقبیح کردند.
به لحاظ بعد عاطفی که روحیه ظریفی دارد حتی نسبت به دختر باید احترام ویژه‌ای قائل بود. تعالیمی نیز دز این زمینه در اسلام وارد شده است. به مناسبت روز زن هم مردان باید کرامت زن را به تمامه حفظ کنند، همچنین زنان نیز حریم و حرمت اخلاقی خود را در جامعه حفظ کنند و دختران نیز الگوی زیبای پاکی و معنویت را مورد توجه خود قرار دهند. در میلاد حضرت زهرا این نگاه صحیح با تمام ابعاد و جوانح باید مورد تأکید و توجه قرار بگیرد. بالخصوص این روز، به روز مادر نیز نامیده شده که احترام به مادر مسئله‌ای نیست که در اینجا قابل تکرار باشد، به همین اندازه کافی است که ارزش احترام مادر چندین برابر احترام پدر است، طبق روایات نقل شده بهشت زیر پای مادران است. توجه و احترام به مادر مخصوصاً در سنین پیری که نیازمند رسیدگی هستند از اخلاقیات مهمی است که در جامعه نباید به فراموشی سپرده شود. جامعه دینی و اخلاقی، جامعه‌ای نیست که در سنین پیری والدین را به خانه سالمندان واگذار کند و هفته‌ای یک‌بار به آن‌ها سر بزند یا با زجر و مشقت در خانه نگهداری کند بلکه اخلاق اسلامی این است که انسان ایثار کند و خانواده طوری تربیت کند که سالمندان در خانه چون شمع باشند.
مشکل غرب در این زمینه
مشکلی که در غرب به آن مبتلا شدند که سالمندان دچار افسردگی و بریده از فضای خانه هستند نباید در جامعه ما رخ دهد. خانواده دینی، خانواده‌ای است که سالمندان را تا نفس آخر با کمال احترام نگهداری می‌کند. فرزندان را باید طوری پرورش داد تا با این نگاه به پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها رفتار کنند، احترام بزرگ‌ترها را بیش از والدین نگه دارند. اگر به این اخلاق توجه نشود ممکن است که جامعه ما نیز در همان مشکل خانوادگی غرب دچار شود. امیدواریم همه شما عزیزان این نکات ظریف و حساس را در تربیت فرزندان توجه بفرمائید.
رتبه منطقه در کنکور
طبق آمار و ارقام ذکرشده رتبه منطقه از لحاظ علمی در جایگاه بسیار خوبی قرار دارد، نکته قابل‌توجه این است که ضمن ارتقاء مدارج علمی و رتبه علمی باید به ارتقاء اخلاق و نیازهای جوانان اهتمام و توجه شود. همچنین خانواده کسانی که در کنکور موفق نمی‌شوند باید با ملاطفت و دقت برخورد شود به‌گونه‌ای روحیه داشته باشند و بتوانند در زمینه‌های دیگر جوانان موفقی باشند. همان‌طور که مکرراً ذکر شد راه سعادت منحصر در آن دو مسیر نیست. هفته پیش کلاس‌های تقویت کنکور برای دانش آموزان سال سوم و پیش‌دانشگاهی بود که از آن کلاس‌ها بازدید شد که بنده از اهتمام معلمان و مدیران و بعضی از افراد اهل خیر داشتند لذت بردم.
درحالی‌که در این منطقه مدرسه‌های غیرانتفاعی به آن صورت وجود ندارد ولی مسئولین آموزش‌وپرورش در سطح مدارس غیرانتفاعی با دانش‌آموزان کار می‌کنند که جای خوشبختی است. هر چه جامعه، مسئولین آموزش‌وپرورش به علم و دانش، به آموزش‌وپرورش و به تأمین انواع نیازهایی که جوانان از نظر دانش و اخلاق دارند توجه شود، باز کم است و جای کار دارد. گاهی هزینه‌های مردم تنظیم‌شده نیست، اگر کارهای خیری که در این شهر انجام می‌شود با اولویت‌گذاری و توسط افراد اهل علم انجام شود هیچ‌گونه مشکلی از قبیل ورزش، ازدواج، وام، مستمندان و دیگر مشکلات نباید وجود داشته باشد. با قاطعیت عرض می‌کنم که اگر هزینه‌ها به‌درستی خرج شود نباید این مشکلات وجود داشته باشد. برای مثال جوانان و نوجوانان بعدازظهرها بی‌کار در خیابان‌ها هستند که اگر جایگاهی برای ورزش، جایگاهی برای انجام فعالیت‌های فرهنگی سالم موجود باشد، این چند هزار نفر جوان را مورداستفاده قرار می‌گیرند. هزینه‌هایی که در سطوح بالا انجام می‌شود می‌تواند به‌صورت وام شود تا ازدواج‌هایی انجام شود، جهیزیه تهیه شود که اثرش حل شدن بسیاری از مشکلات است. نماز جمعه و اجتماع باشکوه جمعه باید جایی باشد که به این مشکلات مردم توجه کند و اهل خیر، خانواده‌ها و مسئولین را توجه بیشتری دهد تا به این سمت حرکت کنند. امیدواریم این نوع مسائل در برنامه‌ریزی‌ها مورد توجه بیشتر قرار بگیرد.
تمامی مسائل علمی و اخلاقی مبنایی ایست که باید در آموزش‌وپرورش مورد اهتمام قرار گیرد و الحمدلله این همت وجود دارد. جوانان نیز با برنامه‌ریزی صحیح همکاری خواهند کرد و بسیاری از مشکلات به همین ترتیب حل خواهد شد.
بزرگداشت روز پزشک
روز پزشک که روز بزرگداشت بوعلی سینا و همچنین روز داروسازی که سالروز تولد زکریای رازی است را به همه پزشکان، داروسازان و همه کسانی که در این شغل شریف هستند تبریک عرض می‌کنم. امیدواریم جامعه پزشکی و داروسازی جامعه‌ای اخلاقی و آشنا با دردهای مردم و هر چه بیشتر برای رفع مشکلات مردم تلاش کنند ان‌شاءالله.
بزرگداشت هفته دولت
هفته دولت و روز کارمند را گرامی می‌دارم. از همه کسانی که در ادارات تلاش می‌کنند باید تشکر کرد. تأکید می‌کنم که مسئولین ادارات بخش‌نامه‌ای که در آن راه چگونگی ارتباط مردم با ادارات را تبیین کرده بود تلاش کنند تا مورد توجه بیشتر ادارات قرار بگیرد. از کارمند بسیار خدوم ادارات تشکر می‌کنیم اما پاره‌ای از نقص‌ها است که در این مواقع باید به آن توجه کرد. بخش‌نامه مذکور اگر مبنا قرار بگیرد بسیاری از مسائل در تحت آن حل خواهد شد. ضمن اینکه از خدمات دولت تشکر می‌کنیم ولی باید به این نکته نیز توجه شود.
مسئله‌ای که شورای محترم شهر مکاتبه کردند و ریاست محترم جمهور نیز در سفر استانی به یزد به این مسئله توجه کردند خوب است یادآوری شود که ما همان مبلغی را در آب‌بها می‌پردازیم که سایر نقاط از زاینده‌رود استفاده می‌کنند اما هنوز مشکل خط انتقال آب برطرف نشده و فقط بیست تا سی درصد، آب زاینده‌رود به شهر منتقل می‌شود. تشکر می‌کنم از مسئولین شهر و استان که واقعاً کار کردند منتها امیدواریم در مدت کوتاهی این مشکل حل شود.
باب‌شدن حرمت‌شکنی نسبت به دفاع مقدس
متأسفانه بعضی افراد تعبیرهایی در باب دفاع مقدس به کار بردند که بعداً تغییراتی دادند، تعبیراتی نادرست بود. باب‌شدن حرمت‌شکنی نسبت به دفاع مقدس که یکی از آرمان‌های اصیل جامعه است در منطق صحیحی قابل‌قبول نیست. بحث علمی در مجامع علمی جای سخن ندارد اما دفاع مقدس که نماد عظمت یک کشور و حماسه بزرگی است که در پایان قرن بیستم کشوری این‌چنین از خود دفاع کرد، شایسته نیست که در مجامع عمومی زیر سؤال برود که منصفان هر دو جناح نیز این بحث را به نقد کشیدند. هر کشوری در دنیا جنگ‌ها و دفاع خودشان را مقدس و ارزش‌گذاری می‌کند، سربازان گمنام خود را مورد تکریم هرچه بیشتر قرار می‌دهند. شایسته نیست که دفاع مقدس با آن همه فداکاری و سرمایه‌گذاری بی‌حساب‌وکتاب زیر سؤال رود. امیدواریم همه افراد هوشمند و آگاه جامعه به نگاه‌داشتن این‌چنین حریم‌ها توجه کنند و دیگر شاهد این‌چنین حوادثی در جامعه نباشیم.
نسئلک اللهم و ندعوک بسمک العظیم الاعظم الاعزّ الاجلّ الاکرم یا الله و... یاارحم الرحمین اللهم ارزقنی توفیق الطاعة بعد المعصیة صدقة النیّة و عرفان الحرمة اللهم انصر الاسلام و اهله و اخذل الکفر و اهله.