خطبه نماز جمعه میبد تاریخ 1374/08/12 (ش.ث:344)
- میبد
- سال 1374
- بازدید: 637
بسم الله الرحمن الرحیم
خطبه اول
اعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان الرجیم بسم اللّه الرحمن الرحیم الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَمَا کنَّا لِنَهْتَدِی لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللّه[1]؛ ثم الصلاة و السلام علی سَیِّدِنَا وَ نَبِیِّنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ عَلی آله الأطیَّبینَ الأطهَرین لاسیُّما بقیةاللّه فی الارضین.اعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان الرجیم بسم اللّه الرحمن الرحیم «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ»[2] عِبادَالله اُوصیَکُم وَ نَفسیِ بِتَقوَی اللّه وَ مُلازِمَة اَمرِه وَ مُجانِبَة نَهیِه وَ تَجَهَّزوا رَحِمَکم اللّه، فَقَد نُودِیَ فیکُم بِالرَّحیل وَ تَزَوَّدوا فَإِنَّ خَیرَ الزّاد التقوی.
نکاتی در مورد علم و دانش
با توجه به اینکه نماز در دانشگاه و مراکز علمی برگزار میشود و در آستانه روز سیزدهم آبان روز دانشآموز قرار داریم چند نکته در باب علم و دانش عرض میکنم:
نکته اولکه همه ما و شما میدانیم اسلام از آغاز دین علم و دانش و فهم و تفکر و تدبر بود. در میان ادیان گوناگون، اسلام بیش از دیگر ادیان و پیامبر (ص) بیش از دیگر پیامبران به علم و دانش و تفکر تأکید کرده است. دین اسلام بهعنوان دین فهم و تفکر و اندیشه مطرح شد. فرهنگ اسلام، فرهنگ قرآن کریم با علم و دانش همراه است تا آنجا که وقتی بحث بندگی خداوند مطرح میشود کانون عبادت به علم و اندیشه و دانش ختم میشود. دو رکعت نماز که با علم و دانش و فهم خوانده شود با هفتاد رکعت یا بیشتر مساوی است.
نکته دوم این است که اسلام در چند قرن در عالم پیشتاز و پرچمدار علم و دانش بود، در محیطی که ازنظر فکر و فرهنگ درجه پایینی داشتند؛ اسلام فرهنگ، بینش و اندیشه را آغاز و پایهریزی کرد. گاهی دشمنان ما هم به این قضیه اقرار میکنند. برخی از دانشمندان غربی میگویند: که امت اسلام بیش از چند قرن پیشتاز علم، تمدن، فرهنگ و دانش بود. این چیزی است که هم تاریخ به آن گواهی میدهد و هم مورخان غربی این قضیه را پذیرفتند که علم، فرهنگ و بینش خودمان را از دنیای اسلام گرفتیم. بهطورکلی هر علم و دانشی که به نفع بشر و انسانها باشد ارزشگذاری شده و عملاً هم دنیای اسلام و مسلمانان در جامعه خودشان پایه علم و تمدن را ریختند.
نکته سوماین است نباید فکر کرد که اسلام روی چند چیز محدود ارزشگذاری کرده است البته اینها درجات و مرتبه دارد اما ازنظر اسلام علم و دانش بهشرط اینکه برای جامعه و مردم سودمند باشد دارای ارزش است. هر علم و دانشی که به نفع جامعه باشد مردم و جامعه در شعاع آن علم بهره ببرند و استفاده کنند، دنیا و آخرت آنها آباد شود دارای ارزش است.
دو بخش زندگی بشر
البته زندگی بشر دو بخش دارد: یک بخش زندگی ما مربوط به روح و روان و ارتباطات معنوی ماست و بخش دیگر مربوط به زندگی مادی ما است. اسلام هر علمی که دریکی از دو بُعد، برای انسان منفعت داشته باشد را ارزشگذاری میکند. مسلمانان اینگونه نبودند که فقط علوم دینی را ارزشگذاری کنند، بلکه به سایر علمها نیز توجه میکردند. در همان زمان ائمه ما، شخصیتهای علمی بزرگی در ادبیات، گیاهشناسی، ستارهشناسی، ریاضیات، پزشکی و علوم طبیعی وجود داشتند. افرادی که اطباء بزرگ، علمای بزرگ در رشتههای مختلف تربیت شدند. گاهی اوقات اشخاصی که آگاهی کامل ندارند مقایسههایی بین اسلام و مسیحیت میکنند. بین اسلام و مسیحیت مقایسه کردن بسیار گمراهکننده است.
تأکید اسلام بر علمنافع
قرآن بهعنوان کتاب آسمانی و وحی الهی و پیشوایان الهی دین اسلام، با دیگر ادیان خیلی فرق میکنند، البته ادیان الهی و مسیحیت و یهود و اسلام در دین مشترکات کلی دارند اما در ریزهکاریهای آن فرق میکنند. اسلام برخلاف آنها بیشتر بر روی علم و دانش تأکید کرده است، علم باید سودمند به جامعه باشد و نفعی برای دین مردم، روح مردم، جان مردم داشته باشد یا اینکه آنها را سعادتمند کند. در تعقیبات نمازها این جمله را زیاد شنیدهاید و خواندهاید که «أَعُوذُ بِكَ مِنْعِلْمٍ لا يَنْفَعُ»[3]این مرزی است که اسلام برای علم قرار داده است. «به خدا پناه میبرم از علمی که سودی برای مردم نداشته باشد.»
معیار ارزشمندی علم
چگونه میشود که علم بیفایده میشود؟ مرزی که اسلام برای علم قرار داده منفعت، سود برای جامعه و خلق خداست. علمی که بیفایده شد و هر عالمی که بیثمر شد و سودمند برای جامعه نبود بیارزش و ضد ارزش است و هر علم و دانشی که برای خود شخص و جامعه سودمند شد؛ دین و دنیای مردم را آباد کرد مورد مطلوب اسلام و سفارش اسلام است.
یک انسان مسلمان مخصوصاً در سنین جوانی و نوجوانی باید تلاشش برافزودن علم باشد. کسی که قرار است تحصیل علوم دینی کند نوجوانی و جوانی خود را در این رشته باید صرف کند و همچنین در دیگر رشتهها نیز اینگونه است. برای یک نظام دانشگاهی، حوزه، دانشآموز، دانشجو، طلبه که همه قشرهای مقدس هستند، باید خودشان را بشناسند و در راستای یک زندگی سالم و سعادتمند قدم بردارد. باید بهگونهای حرکت کند که عالم شوند و در دوره جوانی و نوجوانی تلاش و وقتشان را برای کسب علم و دانش به کار برند و علمی مفید داشته باشند. یک جامعه خوب و قوی جامعهای است که در همه رشتهها متخصص داشته باشد و به سمت هدف جامعه قدم بردارد این دارای ارزش است.
«مِدادُ الْعُلَماءِ مَعَ دِماءِ الشُّهَداءِ»[4]قلمی که یک عالم به دست میگیرد و جامعه را به سعادت میرساند و راه سعادت را به روی جامعه باز میکند و زندگی سالم و سعادتمند را برای جامعه میسازد قلم او از خون شهیدان ارزشمندتر است زیرا عالمان پاک و راستین هستند و دانشمندان متعهد و پاک هستند که جامعه را سالم میکند؛ خون شهید هم اگر به زمین میریزد برای اینکه جامعه، سلامت روانی جامعه حفظ شود. کار علما، حوزه و دانشگاه هم باید چنین باشد و در راستای این هدف گام بردارند و علمی سودمند داشته باشند و این علم مطلوب اسلام است.
آفت علم
علم آفتهایی دارد که باید در مقابل آفتها ایستاد یعنی گاهی بهجای اینکه برای رشد و سلامت روانی جامعه باشد تبدیل به ابزاری برای سقوط میشود. علم ازآنجهت که علم است نور است، دانش ازآنجهت که فهم عالم است دارای ارزش است. بدانید چه قوانینی بر عالم حاکم است، ارزش است. علم در ذات خودش دارای ارزش است و مورد ترغیب و تشویق و تحریر اسلام است اما اگر باانگیزههای باطل همراه باشد مخرب میشود. در غرب علم ترقی کرد اینکه دانشمندان بزرگی و شخصیتهای بزرگ مثل دکارتها و در علوم دیگر مثل انیشتینها و دیگر دانشمندانی که در غرب پیدا شدند پرده از اسرار عالم کنار زدند و حقایقی را روشن کردند دارای ارزش است. گاهی انسان مبتلابه یک غرور بیجای علمی میشود. در قرآن کریم که مضمون این آیه این است:«فَرِحُوا بِمَا عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ»[5] بعضی از اقوام بودند وقتیکه پیامبر پیام معنویت و وحی الهی را برای آنها میبردند آنها یکقدم عقب میگذاشتند که ما عالم هستیم و نیازی به شما نداریم که این اول خطرها است.
فرق ما، نظام ما و اسلام با تمدنهای مادی که در مادیت غوطهور هستند در این نکته است که علم نزد ما خوب است، نور است، فهم طبیعت، کشف قوانین طبیعت و غیره سودمند است و باید در جامعه باشد و تمام نظامهای علمی ما باید تمام قدم خود را در راه علم و رشد علم بردارد. در مسائل علمی نباید جامعه اسلامی عقب بیفتد زیرا جامعه اسلامی جامعهای نیست که فکر خود را به روی علم ببندد. دانشجو و طلبه ما فقط نباید به دنبال نمره و مدرک باشد بلکه برای افزایش علمی خود، استقلال، عظمت و افتخارآفرینی برای کشور درحرکت باشد.
اگر مقایسه کنید سالهای بعد از انقلاب را، میبینید که نظام اسلامی چگونه پرچم علم را بالاگرفته است. در شهرهای کوچک و بزرگ دانشگاههای زیادی تأسیسشده است که این فرهنگ اسلام است و اسلام دین علم و دانش در همه رشتههاست. اما حرف اسلام این است که غرور علمی پیدا نکنید. از آن دسته کسانی نباشیم که وقتی پیامبران پیام پاکی و صفای روح و معنویت و آرامش قلبی را آورد آن را درست بگیریم. این پیام معنویت مکمل علم، دانش بشر، فهم بشر است. اگر طلبه، دانشجو مبتلابه غرور علمی باشد این بزرگترین مهلکه است. یک عدهای در یک برههای در غرب مبتلابه غرور علمی شدند که با علم و دانشی که در غرب پیدا کردند نیازی به وحی و پیام الهی ندارد که این منشأ مادیت غرب است.
علم مطلوب اسلامی
اسلامی علمی را میخواهد که امام صادق (ع) آن را پایهریزی کرده است. اسلام علمی که برای پیشرفت بشر نیاز است را میخواهد و مشوق آن است. اسلام و روحانیت پشتوانه هر علم سودمند برای بشر است؛ اما علمی بهدوراز آفتهای غربزدگی و تعفن مادیت غرب. ما دانشگاهی میخواهیم که به گفته مقام معظم رهبری (دامت ظله) علمی را میخواهیم که با پیشرفت کشور همراه باشد. ما باید حوزهها و دانشگاههای خود را افزایش دهیم و مواظب باشیم طلبه و دانشجوی ما در مسیر الهی گام بردارند. این مسئولیت سنگین در این عصر است و بدانند که استقلال جامعهشان این است که درزمینهٔ آموزش کمال دقت را انجام دهند اما ذکر و یاد خدا را فراموش نکنند. انتظار ما این است که مراکز آموزش ما دستبهدست هم دهند و علم را همراه بافرهنگ دینی و معنویت رشد دهند. امیدواریم که خداوند به همه ما این توفیق را عنایت نماید که باانگیزه الهی برای استقلال و عظمت الهی دانشگاههای علمی و رشتههای گوناگون همراه با یاد خدا پایهریزی کنیم.
«بِسْمِ اللّه الرحمن الرحیم، وَالْعَصْرِ، ان الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ، إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ»[6]
خطبه دوم
اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم، بسم الله الرحمن الرحیم، نحمده علی ما کان و نستعینه من امرنا علی ما یکون و نؤمن به و نتوکل علیه و نستغفره و نستهدیه و نعوذ به من شرور انفسنا و سیئات اعمالنا و نصلی و نسلم علی سیدنا و نبینا العبد المؤید و الرسول المسدد المصطفی الأمجد ابیالقاسم محمد (ص) و علی امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و علی صدیقة الطاهرة فاطمة الزهراء و علی الحسن و الحسین سیدی شباب اهل الجنة و علی ائمة المسلمین علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی و الخلف القائم المنتظر (عج)، حججک علی عبادک و أمنائک فی بلادک، ساسة العباد و ارکان البلاد و ابواب الایمان و امناء الرحمان و سلالة النبیین و صفوة المرسلین و عترة خیرة رب العالمین صلواتک علیهم اجمعین . اعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان الرجیم بسم اللّه الرحمن الرحیم «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ»[7]ِبادَالله اُوصیَکُم وَ نَفسیِ بِتَقوَی اللّه وَ مُلازِمَة اَمرِه وَ مُجانِبَة نَهیِه وَ تَجَهَّزوا رَحِمَکم اللّه، فَقَد نُودِیَ فیکُم بِالرَّحیل وَ تَزَوَّدوا فَإِنَّ خَیرَ الزّاد التقوی.
گرامیداشت شهدا
ابتدا مقام شهدای اسلام و شهدایی که دیروز در این شهر تشییع شد را گرامی میداریم و به خانوادههای شهدا تبریک و تسلیت عرض میکنم. امیدوارم که خداوند به ما توفیق شناخت مقام شهدا و راه آنها را عنایت نماید.
یادآور چند خاطره
روز سیزده آبان یادآور چند خاطره بزرگ و فراموشنشدنی و یادگار انقلاب اسلامی است. از یکسو روز تبعید امام (ره) است که با نفس مسیحایی خودش روح تازهای به کالبد این ملت دمید. رحمت و رضوان خدا بر آن روح پاک و مجاهد عالیقدر اسلام باد. مردی که برای استقلال کشور، عظمت ملت و آزادی کشور از دست دشمن همه خطرها را به جان خرید. مردی که زندان، شکنجه، بیعید و شهادت فرزندش را برای خدا تحمل کرد. عالم اسلام به دست باکفایت او سپرده شد و با مجاهدت خودش و باتربیت درست در کشور این کشور را خدایی کرد و با انفاس مسیحایی خودش کشور را نجات داد.
تسخیر لانه جاسوسی
از سوی دیگر انقلابی بزرگتر از انقلاب اول در آبان ماه اتفاق افتاد که دانشجویان با پیروی از خط امام (ره) و رهبری الهی دستبهکار بزرگ زدند درحالیکه سالهای زیادی از انقلاب گذشته بود و این کشور از سلطه آمریکا و نظام سلطهای که مقام معظم رهبری (دامت ظله) به آن اشارهکرده بود آزاد شد اما در همین دوره انقلاب و درحالیکه کشور از دست آمریکا بیرون آمده بود دستهای پنهان سازمان سیاه در لانه جاسوسی طرحهای زیادی را طراحی میکردند که ازجمله آن طرح کودتا، طرح غربگرایی، طرح سیاسی، اقتصادی و غیره حتی بعد از انقلاب انجام میشد. دانشجویان ما با الهام از خط امام (ره) مشکل را شناختند و باقدرت در برابر آمریکا ایستادند. آمریکا در حال حاضر نیز ازنظر اقتصادی، فرهنگی و اگر ما ضعیف و پراکنده شویم به دنبال نقشههای دیگر هم خواهد رفت. دشمن از بیرون نگاه میکنند که دانشگاههای ما، روحانیون ما، نمازهای ما، حضور ما درصحنه چگونه است و هر جا نقطهضعفی ببینند از همانجا شروع میکنند.
دانشگاهیان مؤمن ما بودند که در برابر یک قدرت با این عظمت پوشالی که در دنیادارند ایستاد و آمریکا را شکستند و ابرقدرتی به این بزرگی را در دنیا تحقیر کردند. روز سیزده آبان هم روز تبعید امام (ره)، روز تسخیر لانه جاسوسی، روز دانشآموز و آغاز هفته تربیت است.
هوشیاری دانشجویان و جوانان و نوجوانان
نکتهای که ما یاد میگیریم این است که در دانشگاههای ما و حوزههای ما علما و افرادی باشخصیت امام (ره) باید تربیت کنند. دانشگاه و دانشجوی ما باید سیاسی باشد، دانشجویی که ترفندهای دشمنان را بفهمد. نسل جوانی که صحنههای علمی را نگه دارد و برای کشور تلاش کنند. ما در مراکز علمی، مدارس، دانشگاهها باید روح شجاعت و شهامت را نیاز داریم. انگیزههایمان را الهی کنیم و موقعیت خودمان را بشناسیم. سازندگی به تعبیر مقام معظم رهبری (دامت ظله) نیاز به مبارزه دارد. نسل امروز ما اگر از سرچشمه انقلاب دور شود، تاریخ جنگ و شهدا در دانشگاهها جلوهگر نباشد، دانشجوی ما در آن مسیر قدم برندارد مطمئن باشید دشمنان ما را به سمت شکست میبرند. آینده پرافتخار کشور به دوش شماست ترفند دشمنان را بشناسید و را ه درست را انتخاب کنید. این آزادی و فضای بازی که در کشور حاکم است به بهای شهدای بسیار بزرگ و شخصیتهای بسیار بزرگ است. بیش از همه دانشجو، دانشآموز و طلبه ما مسئول است. همه ما باید بدانیم که وحدت و انسجام در ادامه انقلاب و ساختن کشور و رساندن کشور به پیشرفت همه باهم مسئول هستیم. نسل جوان باید بیدار باشد و یادآور باشیم که چه مسئولیت سنگینی بر دوش ماست و بهسادگی وقت و جوانی و زمینههای رشد علمی را از دست ندهیم. دانشجوی متعهد ما در این زمینه باید قرار بگیرد و راههای سیاسی و پیشرفت کشور را تشخیص دهیم. آینده کشور چون به دست دانشجویان کشور است باید بسیار آگاه باشد. دشمن درصدد این است که اقتدار ملت ایران را بشکند. این مسئولیت بر عهده دانشجویان و جوان و نوجوان ماست. دانشجویان منتظر نباشید دیگران راه را به شما نشان دهد خود شما باید راه عظمت کشور را تشخیص دهید زیرا که شما اهل تلاش، علم هستید و شما باید دست دیگران را نیز بگیرید و هدایتکننده مردم باشید تا دشمنان را ناکام کنید. خدا نکند ما وقتی بیدار شویم که کار از کار گذشته و نیاز به این باشد که خون دهیم تا استقلال را برگردانیم پس باید همیشه بیدار بود. این پیام هفته تربیت و روز دانشآموز است که هوشیاری و بیداری، استواری و عظمت کشور موردتوجه قرار بگیرد.
در اینجا مقام شهید بزرگ فلسطین مرحوم شقاقی را گرامی میداریم که با الهام با امام (ره) و با سینه سپر کردن در برابر دشمن ایستاد و به مقام شهادت نائل شد.
نسئلک اللهم و ندعوک باسمک العظیم الاعظم الأعزّ الأجلّ الاکرم یا الله ... یا ارحم الراحمین. اللهم ارزقنی توفیق الطاعة و بعدالمعصیة و صدق النیّة و عرفان الحرمة؛ اللهم انصر الاسلام و اهله و اخذل الکفر واهله.